فونداسیون

مراحل ساخت فوندانسیون در اسکلت بتونی

فوندانسیون یا زیر سازه قسمتی از سازه است که غالباً پایین تر از سطح زمین قرار می گیرد و نیروهای ناشی از سازه را به خاک یا بستر سنگی زمین انتقال می دهد.

غالباً زمین هایی که در آنها ساختمان سازی انجام می شود تراز نیستند و دارای پستی و بلندی و ناهمواری هستند.

از این رو ابتدا زمین را تراز می کنیم تا ساختمان روی یک سطح مبنای صاف ساخته شود.

بعد از تراز کزدن زمین مرحله بعدی پی کنی است . پی کنی اصولاً زیر ستون ها و دیوار های باربر انجام می گیرد.

پی ها به سه دسته تقسیم می شوند:

1-  منفرد

2-  نواری

3-  گسترده

برای دیوار های سرتاسری از فوندانسیون نواری استفاده می شود. برای ستون های تک و فاصله دار از پی های منفرد استفاده می شود و در زمین های که تحمل باربری کافی در مقابله با نیورهای وارد در ابعاد پی های معمولی وجود مدارد از پی های گسترده استفاده می کنند.ای پی ها نیروها را در سطح گسترده ای پخش کرده و در نتیجه نیروی وارد را با توان باربری زمین متعادل می کند و نیز در ساختمان های بلند که فشار وارد بر پی زیاد است معمولاً از این نوع پط برای انتقال نیرو به زمین استفاده می شود. در این گونه پی ها شکل بارگزاری ه صورت موازی بوده و در امتداد یا امتدادهای خاصی انجام می گیرد. در بارگزاری های مرکب محدودیت بارگزاری در منطقه خاص یا در امتداد معین وجود ندارد . چون پی های موازی معمولاًَ دارای قسمت های عمودی و قسمت های خاص بارگزاری هستند فولاد زاری در آنها بدین صورت است که ابتدا تمام صفحه شبکه گزاری بتن ریزی می شود. سپس در قسمت های باربر محاسبه و وارد شبکه میلگرد گذاری خاصی طراحی و اجرا می گردد که به شبکه زیرین متصل می شود.

* پی سازی

پس از خاک برداری با کلیه محور های شمالی جنوبی و شرقی غربی از خط ثابتی که در زمین وجود دارد تعیین نماییم و این خط ثابت را به وسیله ای در خارج از محوطه که پی سازی در آن انجام می شود مشخص نموده و ثابت نگه داریم .

آنگاه به وسیله این امتداد ها قالب پی های نقطه ای را با تخته یا آجر قالب بندی می کنیم . قبل از اقدام به پی سازی باید از استحکام خاک محل مطمئن باشیم و بدانیم که آیا زمین محل ساختمان می تواند بار ساختمان را تحمل نماید یا خیر.

در ساختمان های بزرگ این کار توسط آزمایشگاههای مکانیک خاک انجام می شود و مقاومت مجاز زمین تعیین می گردد ولی ساختمان های کوچک باید طبق آنچه که قبلاً گفته شد ا آزمایشات قبلی مقاومت مجاز تقریبی زمین را تعیین کنیم . پس از تعیین محور ها و قالب بندی چنانچه از قالب آجری استفاده می نماییم باید داخل آن را با یک ورقه از پلاستیک بپوشانیم تا مانع مکیدن آب بتن توسط آجر شویم و اگر از قالب چوبی استفاده می نماییم باید کلیه قالبها را از داخل با روغن چرب کنیم باید توجه داشته باشیم که آرماتورهای داخلی پی چرب نشود.

زیرا اگر آرماتورهای پی چرب شود بتن به آن نمیچسبد و قطعه یک پارچه نخواهد شد و آنگاه باید شبکه کف پی را قبلاً نقشه بافته شده و آماده است را در ته پی قرار دهیم که اگر در ته پی از بتن مگر استفاده می نماییم حداقل فاصله خارجی شبکه زیر پی از بتن مگر 3 سانتی متر است و اگر از ریختن بتن مگر صرفه نظر کردیم حداقل این فاصله 6 سانتی متر می باشد .

حداقل ارتفاع پی نقطه ای در محل تلاقی با ستون 30 سانتی متر و حداقل ارتفاع آن در لبه پی نباید از 15 سانتی متر کمتر باشد. ولی باید ارتفاع پی های نقطه ای در هر مورد با توجه به بار وارده وسلیه مهندس محاسب تعیین در نقشه محاسباتی قید شود.

پی های نقطه ای تا ارتفاع 40 سانتی متر را باید به وسیله یک پله اجرا نمود و از 45 سانتی متر تا 25/1 متر می توان به صورت 2 پله و از ارتفاع 40 سانتی متر را باید به صورت یک پله اجرا نموده و از 45 سانتی متر تا 25/1 متر را می توان به صورت 2 پله و از ارتفاع 25/1 متر به بالا را می توان بصورت چندپله اجرا نمود . در هر حال پله ها باید طوری باشد که اگر از انتهاةی ستون خطی به زاویه 45 درجه رسم نماییم این خط داخل پله ها قرار دارد.

اگر پی نقطه ای به صورت مستطیل باشد حداقل نسبت به بعد کوچک و بعد بزرگ آن نباید از ةیک به سه کمتر باشد .

پی های نقطه ای حداقل باید از دو جهت به وسیله شناژ ثبتی به پی های همجوار خود متصل باشد. حداقل ابعاد این کلاف بتنی باید 30 سانتیمتر بوده و به وسیله 4 میلگرد طولی حداقل به قطر 12 میلیمتر مسلح باشد. این فولادهای طولی باید با خاموت ها به قطر حداقل 5 میلیمتر و به اصله حداکثر 25 سانتیمتر به یکدیگر بسته شوند و یک قفسه یافته شده شناژ، باید در تمام طول پی ادامه ادامه یافته و به شناژ طرف دیگر پی متصل باشد. حداقل بتن روی قفسه شناژ 3 سانتیمتر باشد.

فاصله میلگردهای شالوده از همدیگر نباید از 10 سانتی متر کمتر باشد و حداقل قطر میلگرد های داخل شالوده نباید از 10 میلیمتر کمتر باشد . آرماتور های کف شالوده باید در دو جهت در تمام بعد شالوده ادامه یابد ولی اگر طول پی از سه متر تجاوز کند می توان آرماتورها را یک در میان کوتاهتر اختیار نمود ولی طول آرماتور های کوتاه شده نباید از هشت دهم طول اصلی کمتر باشد .

آرماتور های ریشه یا انتظار که برای اتصال شالوده به ستون به کار می رود باید تا سطح آرماتورهای زیرین پی ادامه داشته باشد ولی اگر ارتفاع پی از 25/1 متر تجاوز کند می توان فقط چهار عدد آرماتور های گوشه های ستون را تا آرماتور زیرین پی ادامه داده و بقیه ی آرماتورهای ستون را به اندازه ی 40 میلیمتر داخل بتن قرار داد .

کلیه ی آرمتورهای ریشه باید در انتها دارای خم نود درجه باشد . این آرماتورها باید بوسیله خاموت به یکدیگر متصل شده و داخل پی به خوبی مستقر شود و یا  به عبارت دیگر باید خاموت های ستون تا داخل پی ادامه یابد .

طول آن قسمت از آرماتور ریشه که باید خارج از پی قرار گیرد تا میلگرد های ستون به آن بسته شود باید بوسیله ی مهندس محاسب تعیین گردد . ولی هیچ کاه نباید 50 الی 60 سانتی متر کمتر باشد . اگر نتیجه محاسبات بیش از اعداد داده شده در این قسمت باشد باید اعدادبدست آمده بوسیله محاسبات انجام شود .

قبل از بتن ریزی باید حتماً یکبار دیگر فاصله ی محور آرماتور های ریشه کنترل شده و با نقشه مطابقت گردد . کلیه ی میلگرد های دیگر نیز باید کنترل شود . کف پی و اطراف آرماتورها باید کنترل شده و مواد زائد از آن خارج گردد . بست های اتصال می باید کنترل شود . در موقع قالب برداری پی باید دقت شود تا به بتن تازه ریخته شده ی آسیبی نرسد و قالب ها تکه به تکه به آرامی جدا شود . اگر از قالب آجری استفاده شده و ورقه ی نایلون روی آجر کشیده شده باشد بهتر است از آجر ها صرف نظر کرده و اقدام به برداشتن آجر نماییم . زیرا در این صورت آجر و بتن به یکدیگر کاملاً چسبیده و جدا کردن آن غیر ممکن می باشد و اگر قبل از سخت شدن بتن بخواهیم آجرها را جدا کنیم حتماً پی آسیب می بیند .

* مراحل نصب ستون

در ستون هایی که به طور عمده تحت تأثیر فشار محوری قرار دارند از نقطه اقتصادی به صرفه است که قسمت اعظم بار به وسیله بتن تحمل شود اما ه دلایل مختلف همیشه فولاد در ستون بتنی به کار برده می شود. (در عمل ستون های محوری کمتری تحت تأثیر نیروهای محوری خالصی قرار دارند) . واگذاری قسمتی از تحمل نیروهای فشاری به فولاد صرفه جویی در مقطع ستون بتنی است. کار ستون بتنی تحمل فشارهای محور و گاه فشارهای جانبی و انتقال آن به قسمت های پایین تر (فوندانسیون ها ) است.

انواع ستون از نظر سطح مقطع ه چهار شکل است:

1-  ستون های با مقطع مربع

2-  ستون های با مقطع مستطیل

3-  ستون های با مقطع چند ضلعی منظم

4-  ستون های با مقطع دایره

* قالب بندی ستون ها :

برای قالب بندی ستون ها ابتدا ابعاد ستون را از روی نقشه تعیین نموده و دو ضلع قالب را به همان میزان از تخته های مناسب بریده و به چوبهای چهار تراشی که به آن پشتبنده می گویند میخ می کنند. با توجه به اینکه در قالب ستون ها دو ضلع مقابل داخل دو ضلع دیگر قرار می گیرد. در نتیجه پهنای دو ضلع قالب باید به اندازه کلفتی تخته در ابعاد قید شده در نقشه بیشتر باشد تا از داخل ابعاد مورد نظر را به ما بدهد . باید توجه نمود که پشتبندهای اضلاع مقابل اولاً در حدود ده الی پانزده سانتی متر از پهنای قالب بیشتر باشد در ثانی شیب بندهای اضلاع و قابل دست و مقابل همدیگر قرار بگیرند تا در مقابل اتصال چهار ضلع ستون به یکدیگر تا بستن سیم به این زایده ها امکان اتصال آنها به یکدیگر به سهولت انجام پذیرفته است. حداکثر فاصله یک پشت بندها از همدیگر از 80 سانتی متر تجاوز نماید، این پشتبندها یا به وسیله میلگرد و مهره ظیا سیم به یکدیگر  اتصال پیدا می کنند . در مورد ستون ها معمولاً به محض اینکه بتون حالت روانی خود را از دست دهد و بتواند شکل هندسی خود را حفظ کند قالب آن را باز می کنند و این در حدود چهل و هشت ساعت بعد از بتن ریزی می باشد.

در مواقع بازکردن قالب باید توجه شود که قالب را با احتیاط طوری از بتن جدا .نمایند که گوشه های تیز ستون خراب نشود .

برای جلوگیری از این کار بهتر است در گوشه های قالب فیلتر هایی مثلثی شکل نصب  نمایند تا در داخل قالب یخی کوچکی ایجاد گردد تا بتون رطخته شده در داخل قالب تیز گوشه نبوده و در نتیجه شککننده نباشد و قالب ستون باید حتماً پس از چهل و هشت ساعت باز شود زیرا در غیر این صورت آب دادن بتن به راحتی امکان پذیر نیست و ممکن است بتن خشک شده و بسوزد .

باید توجه نمود که در هنگام نصب قالب ستون ها باید کاملاً شاقولی نصب شود. زیرا اگر ستون کاملاً شاقولی نباشد بارها وارده محوری نبوده و ممانها محاصبه نشده و در آن به وجود آمده و موجب تخریب ساختمان می گردد. ضخامت داخل قالب باید کاملاً صاف و بدون ناهمواری باشد تا ابعاد ستون در تمام طول آن یکنواخت باشد.

حداقل ضخامت تخته مورد استفاده برای  قالب بندی ستون ها 3 سانتی متر می باشد.

باید در پاظی هر ستون سوراخی در ابعاد 10×10 سانتیمتر تعبیه شود. تا تراشه های چوب و مواد اضافی را از آنجا خارج نموده و در موقع بتن ریزی آن سوراخ را مسدود نمود . تثبیت موقعیت ستون باید تنها به وسیله تیرهاط چوبی که در چهار جهت در پای ستون روی کف قرار داده شده انجام گیرد و ریختن بتون در پای ستون به ابعاد ستون برای تثبیت موقعیت آن به هیچ وجه مجاز نیست زیرا طاین بتن را که در کارگاه اصطلاحاً به آن رامگا می گویند وز قبل می ریزند و بتن تازه ستون به آن نمی چسبد و همیشه نقطه ی ضعفی در آن باقی می ماند. قالب بندی هر ستون باید مستقیماً دارای استایی کافی باشد و تکیه دادن قالب بندی یا داربست آن به ستون های مجاور نیست.